چگونه انرژی‌های تجدیدپذیر در حال تغییر سودآوری صنعت نفت و گاز هستند

برگرفته از مقاله:
Adebayo, Y. A., Ikevuje, A. H., Kwakye, J. M., & Esiri, A. E. (2024). “Integrating Renewable Energy Solutions into Oil and Gas Operations: A Business Case for Sustainable Profitability.” International Journal of Engineering Research and Development, 20(11), 117–132.

با سخت‌گیرانه‌تر شدن اهداف جهانی کاهش کربن، شرکت‌های نفت و گاز با تغییری مواجه‌اند که بیش از آنکه ناشی از فشار باشد، ناشی از فرصت است. اقدامی که پیش‌تر بیشتر یک الزام برای رعایت الزامات زیست‌محیطی به شمار می‌رفت — یعنی ادغام انرژی‌های تجدیدپذیر در عملیات — اکنون به‌عنوان یک تصمیم تجاری هوشمند ظاهر شده است. انرژی خورشیدی، بادی، زمین‌گرمایی، سیستم‌های قدرت هیبریدی، فناوری‌های پیشرفته ذخیره‌سازی، و ابزارهای دیجیتال انرژی در حال بازتعریف مفهوم عملیات کارآمد، مقاوم و سودآور هستند.

در تمام بخش‌های بالادستی، میان‌دستی و پایین‌دستی، انرژی تجدیدپذیر به‌تدریج در حال کاهش هزینه‌های عملیاتی، تثبیت تأمین انرژی، و تقویت رقابت‌پذیری بلندمدت است. یکی از مهم‌ترین مزیت‌ها، حذف وابستگی به دیزل و گاز طبیعی برای تولید توان در محل است. چه برای سرچاه‌های دورافتاده، چه سکوهای فراساحلی، ایستگاه‌های پایش خطوط لوله، یا تأسیسات کمکی پالایش، توان تجدیدپذیر هزینه چرخه عمر بسیار پایین‌تری ارائه می‌دهد. کاهش قرار گرفتن در معرض نوسانات قیمتی سوخت نیز پیش‌بینی‌پذیری مالی را تقویت می‌کند — مزیتی کلیدی در بازاری که حاشیه سود آن ممکن است با یک خبر ژئوپلیتیکی دگرگون شود.

از منظر زیست‌محیطی نیز تأثیر انرژی‌های تجدیدپذیر به همان اندازه قانع‌کننده است. سیستم‌های خورشیدی و بادی می‌توانند انتشار CO₂ را تا ۹۰ درصد نسبت به گزینه‌های مبتنی بر دیزل کاهش دهند. این امر اپراتورها را در موقعیتی قرار می‌دهد که بتوانند با الزامات رو به افزایش مقرراتی هماهنگ شوند و از جریمه‌های احتمالی جلوگیری کنند. همچنین مستقیماً امتیازات ESG را بهبود می‌دهد — عاملی که به شکل فزاینده‌ای بر تصمیمات سرمایه‌گذاری و دسترسی به سرمایه اثر می‌گذارد. شرکت‌هایی که زودتر به سمت تجدیدپذیرها حرکت کرده‌اند، اکنون راحت‌تر به تأمین مالی سبز، وام‌های مرتبط با پایداری، و ابزارهای مالی مبتنی بر شاخص‌های کاهش کربن دسترسی پیدا می‌کنند. در چشم‌انداز رقابتی امروز، قدرت ESG تقریباً به اندازه توانمندی فنی ارزشمند شده است.

فناوری این گذار را سرعت می‌بخشد. نصب‌ پنل‌های خورشیدی فتوولتائیک، اکنون حتی در اقلیم‌های سخت — با وجود گردوغبار، نوسان دما یا دشواری دسترسی — عملکرد قابل اتکایی دارند. انرژی بادی فراساحل که پیش‌تر به‌دلیل محدودیت عمق آب محدود شده بود، اکنون با طراحی توربین‌های شناور به‌سرعت در حال پیشرفت است — موضوعی که پروژه Hywind اسکاتلند شرکت Equinor آن را به‌طور مؤثر نشان داده است. کاربردهای زمین‌گرمایی، به‌ویژه در بازیابی حرارتی بهبودیافته نفت (Thermal EOR)، توان پایه‌ای پایدار فراهم می‌کنند که می‌تواند جایگزین گرمایش مبتنی بر سوخت‌های فسیلی شود. همزمان، سیستم‌های هیبریدی که انرژی خورشیدی، بادی و ذخیره‌سازی باتری را ترکیب می‌کنند، قابلیت اتکای توان تجدیدپذیر را حتی در مناطقی که تنها یک منبع تجدیدپذیر ناپایدار است، افزایش داده‌اند.

دیجیتال‌سازی نیروی نامرئی‌‌ست که این فناوری‌ها را به هم متصل می‌کند. شبکه‌های هوشمند، پایش مبتنی بر IoT، هوش مصنوعی پیش‌بینی‌کننده، و تحلیل بلادرنگ انرژی تضمین می‌کنند که سیستم‌های تجدیدپذیر نه‌تنها یکپارچه عمل کنند، بلکه بهینه نیز باشند. این ابزارها به پیش‌بینی تقاضای انرژی، مدیریت چرخه‌های ذخیره‌سازی، و شناسایی ناکارآمدی‌ها پیش از تبدیل شدن به اختلالات پرهزینه کمک می‌کنند.

مطالعات موردی واقعی نشان می‌دهند که این یکپارچه‌سازی در عمل چگونه انجام می‌شود. استقرار سامانه‌های خورشیدی Shell در مصر، هزینه انرژی عملیاتی را به‌طور معنا‌داری کاهش داده است. سیستم هیبریدی Moho Nord شرکت TotalEnergies مصرف دیزل فراساحلی را به‌شدت کاهش داده است. میدان زمین‌گرمایی Geysers شرکت Chevron نشان می‌دهد که منابع زمین‌گرمایی خاص هر حوضه چگونه می‌توانند عملیات را تقریباً بدون انتشار کربن توان‌دهی کنند. و پروژه Clair Ridge شرکت BP اثبات می‌کند که سیستم‌های پیشرفته ذخیره‌سازی باتری می‌توانند توان تجدیدپذیر فراساحلی را حتی در شرایط سخت دریای شمال پایدار کنند.

البته، گذار بدون چالش نیست. هزینه سرمایه‌ای اولیه بالا همچنان مانع اصلی است، به ویژه برای تأسیسات خورشیدی یا باد فراساحلی در مقیاس بزرگ. محدودیت‌های فناوری — از تجمع گرد و غبار روی ماژول‌های خورشیدی گرفته تا نوسانات نامنظم باد — همچنان می‌توانند عملکرد را تحت تأثیر قرار دهند. ادغام سیستم‌های تجدیدپذیر با زیرساخت‌های قدیمی نفت و گاز اغلب پیچیده و پرهزینه است. با این حال، این چالش‌ها به تدریج کاهش می‌یابند. پیشرفت در فناوری ذخیره‌سازی، ساختارهای مالی جدید مانند قراردادهای خرید برق (PPA) و سرما‌یه‌گذاری‌های مشترک، و کاهش مستمر هزینه تجهیزات تجدیدپذیر، فاصله را سریع‌تر از حد انتظار می‌پوشانند.

در نهایت، منطق اقتصادی دیگر به سختی قابل چشم‌پوشی است. انرژی‌های تجدیدپذیر هزینه‌های عملیاتی طول عمر را کاهش می‌دهند، پایداری برق را بهبود می‌بخشند، از انطباق با مقررات حمایت می‌کنند، اعتبار شرکتی را ارتقا می‌دهند و از طریق فروش مازاد انرژی یا دریافت اعتبار کربن، جریان‌های درآمدی جدید ایجاد می‌کنند. برای شرکت‌هایی که مایل به ساخت مدل‌های ترکیبی هستند که هیدروکربن‌های سنتی را با نوآوری انرژی پاک ترکیب می‌کنند، بازده سرمایه‌گذاری روزبه‌روز جذاب‌تر می‌شود.

آینده نفت و گاز تنها با هیدروکربن‌ها یا انرژی‌های تجدیدپذیر تعیین نخواهد شد. آنچه شکل‌دهنده خواهد بود، میزان موفقیت صنعت در ترکیب هوشمندانه هر دو است. شرکت‌هایی که این گذار را رهبری می‌کنند — از طریق پذیرش استراتژیک، نوآوری فناورانه و تفکر بلندمدت — احتمالاً مزیت رقابتی بخش انرژی را برای دهه‌های آینده رقم خواهند زد.