اقتصاد انرژی و رویکرد های جهانی تولید، توزیع و مصرف آن
مجموع شرایط عرضه و تقاضای نفت خام نشان می‌دهد که بازار نفت دنیا شدیداً با کمبود عرضه نفت مواجه است و این عامل موجب شده است که قیمت نفت خام در بالاترین سطوح خود در 9 سال اخیر قرار گیرد. بازار نفت خام به عنوان یکی از استراتژیک‌ترین کالاهای تجاری دنیا ماهیتی کاملا نوسانی دارد که این مساله موجب تاثیرگذاری عمیق آن بر شرایط اقتصادی و سیاسی دنیا شده و به تبع آن تصمیمات تجاری شرکت‌های فعال در این حوزه را متاثر می‌نماید.
اتفاقات مهم چند سال اخیر به ویژه همه‌گیری کرونا از یک طرف و وقوع جنگ اوکراین و روسیه از طرف دیگر موجب بر هم خوردن تعادل بین عوامل تشکیل دهنده عرضه و تقاضای نفت در دنیا شده و تکانه‌های شدیدی را در این بازار به وجود آورد؛ این تکانه‌ها موجب تغییر شدید قیمت نفت و نوسان آن در بازه بزرگ 17 تا 140 دلار شد. در کنار این مسائل عدم سرمایه‌گذاری کافی در صنایع نفت و گاز دنیا و سعی در گذار شتاب‌زده به سمت انرژی‌های نو، سبب ایجاد بحران در امنیت انرژی در دنیا و بهم خوردن عرضه و تقاضا در بازار شده است.
با فروکش کردن همه گیری کرونا و بازگشت کامل فعالیت‌های اقتصادی به سطح پیشین خود، مصرف نفت مجدداً رو به افزایش گذاشته است. سرعت بازگشت نفت به روند سابق مصرف خود بسیار بیشتر از سرعت پیش‌بینی شده در اکثر مطالعات معتبر دنیا بود؛ این مساله در کنار محدودیت‌های مالی و بودجه‌ای دولت‌ها در طول دوره کرونا باعث شد که سرمایه‌گذاری لازم برای تقویت بخش عرضه و فراهم نمودن زیرساخت مورد نیاز برای پاسخگویی به این میزان تقاضا صورت نگرفته و در نتیجه بازار با شرایط سختی از لحاظ عرضه روبرو شود.
علاوه بر عدم سرمایه‌گذاری کافی و فراهم ننمودن تمهیدات و زیرساخت‌های لازم برای عرضه کافی نفت، محدودیت‌های تحریمی نیز نقشی محوری در کمبود عرضه نفت در بازارهای جهانی ایفا می‌نمایند. تحریم‌های اعمال شده بر سه کشور ایران، روسیه و ونزوئلا، که مجموعا ظرفیت تولیدی بیش از 16 میلیون بشکه نفت در روز را دارند، نقشی اساسی در کمبود عرضه حاکم بر بازار داشته و در صورت رفع آنها میتوان شاهد افت محسوسی در سطح قیمت نفت باشیم.
بر اساس آخرین آمار و اطلاعات جمع‌آوری شده، سرمایه‌گذاری در حوزه سوخت‌های فسیلی با وجود افزایش نسبت به سال قبل از خود، کماکان کمتر از پیش از کرونا می‌باشد و در صورت در نظر گرفتن تورم در دنیا، عملا میزان واقعی سرمایه‌گذاری در بخش سوخت‌های فسیلی نسبت به قبل کاهش نیز نشان می‌دهد. دلیل عمده این مسئله فشارهای اجتماعی ناشی از بحث تغییرات اقلیمی به شرکت‌های نفتی می‌باشد که سبب شده تا این شرکت‌ها علیرغم دسترسی به منابع مالی فراوان، تمایل چندانی به سرمایه‌گذاری مجدد نداشته باشند.
قیمت بالای حامل‌های انرژی در ماه‌های اخیر، افزایش هزینه‌های تولید انرژی، نااطمینانی‌های اقتصادی، نگرانی‌های ناشی از امنیت عرضه انرژی و الزامات ناشی از رعایت شرایط اقلیمی، مجموعه عواملی هستند که اتحاد قدرتمندی را در جهت افزایش سطح سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی در دو سال اخیر موجب شده‌اند. از آنجا که در گذر زمان، ناگزیر بودن توجه به سوخت‌های فسیلی (علی الخصوص گاز) به عنوان یک منبع اصلی انرژی در میان مدت بیش از پیش نمایان شده است و مشخص شده است که گذار انرژی از آنچه که پیش‌بینی می‌شد بیشتر به درازا خواهد کشید، به نظر می‌رسد روند افزایش فعالیت در زمینه‌های مرتبط با نفت و گاز را در دنیا و به خصوص در کشورهای غنی از منابع آن شاهد خواهیم بود.
صابر نجار – تحلیل‌گر ارشد استراتژی
ما به سوالات شما پاسخ می دهیم