رویداد نگرش: از اصل خبر تا جعل خبر در گذرگاه تاریخ
صبح روز نوزدهم مرداد، هاب ساختمان مرکزی انرژی دانا میزبان یکی دیگر از نشست‌های «نگرش» بود؛ رویدادی که این‌بار با حضور دکتر حامد وحدتی‌نسب، باستان‌شناس و انسان‌شناس پیش از تاریخ، و با اجرای فرید حسینیان طهرانی، برگزار شد. تیم ارتباطات سازمانی این برنامه را با عنوان پرسش‌برانگیز «ارتباط جمعی یا ارتباط جعلی؟» طراحی کرده بود تا به قلب یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های عصر ما بزند: آیا پیشرفت ابزارهای ارتباطی، انتقال اطلاعات را بهبود بخشیده یا تنها سرعت آن را بیشتر و معنا را کم‌رمق‌تر کرده است؟
ارتباط جمعی یا ارتباط جعلی؟
گفت‌وگو از نقطه‌ای آغاز شد که انسان در فلات ایران هزاران سال پیش، برای بیان خود و حفظ پیوندهای جمعی، به ابزارهایی چون نقش‌برسنگ، تبر سنگی، گل‌نوشته و بعدها برای انتقال پیام به ابزاری چون راه‌های شاهی متوسل می‌شد. دکتر وحدتی‌نسب توضیح داد که این ابزارها تنها حامل پیام نبودند، بلکه در شکل‌دهی معنا و هویت جمعی نیز نقش داشتند. با مرور نمونه‌هایی از گذشته، مشخص شد که ایرانیانِ نخستین چگونه شبکه‌هایی از ارتباط را ساختند که نه‌فقط برای فرمانروایی، بلکه برای مشارکت و همکاری میان جوامع عمل می‌کرد.
اما بحث، به امروز رسید؛ جایی که انفجار رسانه‌ها و فناوری‌های ارتباطی، سرعت را به اوج رسانده اما لزوماً کیفیت را تضمین نکرده است. اینجا پرسش کلیدی نشست شکل گرفت: آیا «جمعی» شدن ارتباط به معنای «اصیل» شدن آن است یا ما در دام شبکه‌هایی افتاده‌ایم که بیشتر از آنکه به همدلی و فهم متقابل کمک کنند، خبر را در مسیر جعل و تحریف قرار می‌دهند؟
تقابل باور و تکنولوژی
در بخش میانی، یکی از محوری‌ترین چالش‌ها مطرح شد: تقابل باور و تکنولوژی. دکتر وحدتی‌نسب با صراحت گفت: «تکنولوژی در این میدان همیشه پیروز است.» اما بلافاصله افزود که این پیروزی الزاماً به معنای شکست فرهنگ نیست؛ به شرط آنکه ما علاوه بر تقویت باور به وطن و فرهنگ ایرانی، به همان اندازه به ابزارهای نو، از رسانه تا هوش مصنوعی، مجهز شویم. تنها در این صورت است که می‌توانیم در میدان پرشتاب امروز، پیام اصیل خود را به سلامت منتقل کنیم.
نشست با پرسش و پاسخ همکاران ادامه یافت و در پایان، دکتر وحدتی‌نسب چند کتاب مهم را برای مطالعه بیشتر معرفی کرد:
- انسان‌شناسی فرهنگی: نگاهی جهانی – ریموند اسکوپین، ترجمه سرور خراشادی و حامد وحدتی‌نسب، نشر ندای تاریخ
- زن و جنسیت در پیش از تاریخ – دکتر حامد وحدتی‌نسب و دکتر سمانه نظیف، نشر ندای تاریخ
- جهش اجتماعی – ويليام فون هيپل – ترجمه میثم محمدامینی – نشر نو
- اسلحه، میکروب، فولاد – جارد دایموند – ترجمه مهدی مرتضوی
این گفت‌وگوی پرکشش، از گذشته‌های دور تا آینده‌ای که با هوش مصنوعی و زیست‌تراشه تعریف می‌شود، پلی زد میان فرهنگ و فناوری. پلی که اگر یک‌سوی آن بر اصالت هویت ایرانی و سوی دیگر بر توانمندی فناورانه استوار نباشد، در جریان سهمگین تحولات امروز دوام نخواهد آورد.
ما به سوالات شما پاسخ می‌دهیم