صنعت حفاری و آینده آن

ایران یکی از غنی‌ترین ذخایر نفت و گاز دنیا را در اختیار دارد. صنعت نفت و گاز در ایران اساسی‌ترین رکن درآمدهای کشور را تشکیل داده است. از جمله نقاط قوت این صنعت در ایران می‌توان به ذخایر فراوان اثبات شده، هزینه‌های پایین تولید، موقعیت جغرافیایی استراتژیک و وجود شرکت‌های داخلی توانمند اشاره کرد.

ایران دارای بیش از ۱۸۰ میدان کشف شده است که دارای سیستم‌های ذخیره برهم انباشته هستند. کمتر از نیمی از حدود ۴۰۰ مخزن کشف شده تا به امروز توسعه یافته اند. ایران با در اختیار داشتن ۱۶۳ میلیارد بشکه نفت پس از کانادا،‌ ونزوئلا و عربستان‌سعودی دارای چهارمین ذخایر قابل استخراج در جهان است.  میادین خشکی بیش از ۷۰ درصد کل ذخایر نفت ایران را در خود جای داده‌اند.

به علاوه حجم منابع گاز طبیعی ایران برابر با ۳۳.۵ تریلیون متر مکعب است و ایران از این لحاظ پس از کانادا و روسیه در جایگاه سوم جهان قرار دارد.

بخش عمده تولید فعلی نفت ایران، به میادین عظیم و در حال فرسوده شدن آن در استان خوزستان مربوط می‌شود. ایران از منابع عظیمی برخوردار است، اما نرخ افت تولید بالا و نیز، نرخ نهایی استخراج براساس استانداردهای جهانی و منطقه‌ای پایین است. براساس یافته‌های یک گزارش پژوهشی که توسط انجمن اقتصاد انرژی آمریکا منتشر شده است نرخ افت برای اکثر میادین عظیم نفتی در استان خوزستان از ۶ تا ۱۱ درصد متغیر است.

اساس فعالیت در بازار حفاری در صنعت نفت، بحث تقاضا برای تولید نفت و میزان سرمایه‌گذاری‌های لازم در بخش توسعه میادین و خدمات میادین نفتی می‌باشد. لذا با توجه به چشم‌اندازهای پیشروی صنعت نفت ایران و اینکه نیاز به توسعه میادین جدید و نگهداشت تولید از میادین قدیمی هر روز بیش از روز قبل احساس می‌شود، به نظر می‌رسد با عادی‌تر شدن روند صادرات نفت ایران، به زودی بازار حفاری نفت نیز با افزایش تقاضا مواجه خواهد شد و احتمالا روند تعداد چاه‌های حفاری شده و تکمیل شده در بازار ایران و دستگاه‌های حفاری فعال در بازار ایران افزایش خواهد یافت. لذا به طور کلی وضعیت چشم انداز پیشروی صنعت حفاری در ایران مثبت است و کاهش میزان دکل‌های بیکار و افزایش نرخ دکل (به خصوص در بخش دریایی)‌ نشان از این تغییر وضعیت دارد.

علاوه بر این باید توجه داشت با توجه به میزان مصرف بالای داخلی انرژی‌های فسیلی در ایران، در بازار ایران همیشه یک تقاضای حداقلی برای فعالیت‌های مرتبط با حفاری جهت تامین نیاز داخل وجود خواهد داشت که این مسئله سبب پیوستگی بازار این خدمات می شود.

ضمنا باید توجه داشت براساس سند چشم انداز تولید نفت خام تا افق ۱۴۲۰ که توسط دولت ابلاغ شده است ظرفیت تولید ایران در یک افق ۴ ساله بایستی از سطح تولید ۳.۵ میلیون بشکه در روز فعلی به سطح ۵ میلیون بشکه و بعد از آن تا افق ۱۴۲۰ به سطح ۶.۵ میلیون بشکه در روز افزایش یابد.

به علاوه ظرفیت تولید گاز قابل تزریق به شبکه نیز بایستی از میزان ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیون متر مکعب در روز فعلی به میزان حدود ۱۱۰۰ میلیون متر مکعب افزایش خواهد یافت (سند چشم انداز گاز کشور).

با در نظر گرفتن برنامه اعلام شده برای ۴ سال آتی و با در نظر گرفتن حداقل افت طبیعی تولیدی سالانه ۵% به طور متوسط سالانه بایستی حدود ۳۰۰ چاه جدید حفاری یا چاه‌های قدیمی تعمیر شوند که در هر دو صورت نیاز به دکل حفاری خواهد بود.

از سوی دیگر، آخرین گزارش‌ها از وضعیت بازار حفاری در خشکی در ایران نشان دهنده افزایش ضریب اشتغال دکل‌های حفاری می‌باشد. همچنین با روندهای مشاهده شده به نظر می‌رسد این روند صعودی فعلا ادامه دار خواهد بود. در حال حاضر ۷۵% از ۱۱۴ دستگاه حفاری خشکی موجود در ایران فعال می باشند.

عرفان زری‌بافان – کارشناس ارشد توسعه کسب و کار حفاری