ایران با منابع غنی خورشیدی و بادی، پتانسیل تبدیل شدن به قطب هیدروژن سبز در خاورمیانه را دارد، اما پیشرفت کند آن در مقایسه با همسایگان، نیاز به شتاب بیشتری را برجسته میکند. در حالی که عربستان با پروژههای چند میلیارد دلاری مانند NEOM و عمان با سرمایهگذاریهای عظیم پیشتاز هستند، ایران از سال ۲۰۲۳ فرآیند تدوین سند ملی هیدروژن را آغاز کرده که میتواند نقشهراهی برای توسعه این صنعت باشد. این سند، که توسط سازمان ساتبا تهیه میشود، بر افزایش استفاده از هیدروژن سبز برای کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی تمرکز دارد، اما چالشهایی مانند تحریمها و سرمایهگذاری محدود، اجرای آن را کند کرده است.
در بخش عملی، راهاندازی اولین بویلر هیدروژنسوز در پتروشیمی فنآوران در سال ۱۴۰۳، گامی ملموس است. این پروژه با ظرفیت ۱۶۰ هزار تن بخار سالانه، انتشار CO₂ را کاهش میدهد و نرخ بازگشت سرمایه ۸۹ درصدی را به همراه دارد، که نشاندهنده کاربرد صنعتی هیدروژن در بهینهسازی انرژی است. همزمان، پژوهشهای دانشگاهی مانند پروژه مشترک دانشگاه امیرکبیر و آلبورگ دانمارک، مدلهایی برای سیستمهای انرژی نزدیک به صفر انتشار ارائه میدهند. این پروژه با معرفی شاخصهای جدید برای اندازهگیری و برنامهریزی هیدروژن سبز، انعطافپذیری شبکه را افزایش میدهد و امکانسنجی تولید در سواحل جنوبی ایران را بررسی کرده، جایی که پتانسیل صادرات هیدروژن وجود دارد.
با وجود این پیشرفتها، ایران برای رقابت در بازار منطقهای – که تا ۲۰۳۳ به بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار میرسد – نیاز به تسریع سرمایهگذاری و سیاستگذاری دارد. بهرهبرداری از تجدیدپذیرها و نوآوریهای محلی میتواند ایران را به بازیگر کلیدی تبدیل کند، اما بدون حمایتهای قوی، فرصتها از دست میرود.
ما به سوالات شما پاسخ میدهیم