ایران و انرژی خورشیدی؛ وضعیت فعلی، اهداف بلند پروازانه و چالش‌های پیش‌رو

دسته بندی :

صنعت انرژی

۰۱ آذر ۱۴۰۴

ایران در سال‌های اخیر یکی از سریع‌ترین نرخ‌های رشد ظرفیت تجدیدپذیر و انرژی خورشیدی در جهان را تجربه کرده است. ظرفیت منصوبه نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور تا آبان ۱۴۰۴ به حدود ۳,۰۰۰ مگاوات رسیده که بیش از ۹۰ درصد آن خورشیدی است. این رقم نسبت به ابتدای دولت چهاردهم تقریباً سه برابر شده و سرعت اضافه شدن ظرفیت در ماه‌های اخیر به بیش از ۱,۰۰۰ مگاوات در ماه رسیده است.

دولت چهاردهم هدف‌گذاری کرده تا پایان برنامه هشتم توسعه (۱۴۰۸) به ۳۰ هزار مگاوات و در افق بلندتر تا ۹۰ هزار مگاوات ظرفیت تجدیدپذیر دست یابد. برای رسیدن به این اهداف، بیش از ۱۳ هزار مگاوات پروژه در مراحل مختلف احداث، مطالعات و صدور مجوز قرار دارد و در سال ۱۴۰۴ بیش از ۷,۰۰۰ مگاوات پنل خورشیدی از چین وارد کشور شده است.

مدل‌های تأمین مالی و اجرا نیز متنوع شده‌اند:

احداث توسط صنایع انرژی‌بر برای تهاتر مصرف برق و گاز
ساخت در شهرک‌های صنعتی و فروش مستقیم به واحدهای تولیدی
توسعه نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس و پشت‌بامی
مشارکت سرمایه‌گذاران خارجی، به‌ویژه شرکت‌های چینی

با وجود این پیشرفت‌ها، سهم تجدیدپذیرها همچنان زیر ۲ درصد از سبد تولید برق کشور است و چالش‌های مهمی باقی مانده است:

محدودیت‌های فنی و فرسودگی شبکه انتقال و توزیع
مشکلات تأمین مالی پایدار و بازگشت سرمایه در بلندمدت
نوسانات ارزی و وابستگی به واردات تجهیزات
کندی در اصلاح تعرفه‌ها و سازوکارهای تشویقی

در مقایسه با کشورهای منطقه، ایران از نظر پتانسیل خورشیدی (بیش از ۶۰ هزار مگاوات قابل بهره‌برداری اقتصادی) در جایگاه ممتازی قرار دارد، اما سرعت عملیاتی شدن پروژه‌ها هنوز با این پتانسیل فاصله قابل توجهی دارد. کارشناسان معتقدند تحقق اهداف ۳۰ هزار و ۹۰ هزار مگاواتی نیازمند اصلاحات ساختاری در سیاست‌گذاری، تقویت زیرساخت شبکه و ایجاد ثبات اقتصادی برای جذب سرمایه‌گذاری پایدار است.

در مجموع، ایران در مسیر تبدیل شدن به یکی از بازیگران اصلی انرژی خورشیدی منطقه قرار گرفته، اما عبور از «واقعیت ۳ هزار مگاوات» به «وعده ۳۰ هزار مگاوات» نیازمند تداوم شتاب فعلی و رفع موانع ساختاری است.

منابع: